Tegenstrijdigheid

Nigeria is in veel opzichten een fascinerend land, met vele tegenstrijdigheden. Volgend jaar viert Nigeria zijn 100-jarige afhankelijkheid van het Verenigd Koninkrijk. Het is interessant om te zien wat de overblijfselen zijn van de koloniale tijd, uiteraard de naam Nigeria en de naam Jos – de stad heette eerst zoiets als ‘Guash’ maar dat was kennelijk te moeilijk voor kolonisten, waarop het ‘Jos’ werd, wat volgens WikiPedia staat voor Jesus, Our Saviour, maar dat is natuurlijk inlegkunde van later datum. Jos had een hoop tin – overal zie je afgravingen. De Engelsen hebben dit allemaal vervoerd en daar de stad Liverpool mee opgebouwd, het is maar dat je het weet… maar goed, de balans opmaken, hoe ver is Nigeria gekomen in 100 jaar?

Gisteren las ik de krant en een aantal (veelzeggende) krantenkoppen:
- Een Boeing van Saudi Arabian Airlines is gisteren over de landingsbaan heengeschoten. Het was namelijk zo dat er een gat in de enige landingsbaan van Abuja International Airport zat en dit moest gedicht worden. Om het te dichten waren al 4 pogingen ondernomen, maar dit keer was het definitief. De piloot van de loodzware Boeing 747-400F wist echter niet dat de landingsbaan 1,5 km korter was dan eerst met alle gevolgen van dien. 18 uur later kon het vliegverkeer weer worden hervat.
- De energiemaatschappij wenst de minister van Petroleum in een paginagrote advertentie een fijne verjaardag en alle heil en zegen voor het volgende jaar.
- De vakbond van de universitaire docenten staakt al 5 maanden voor meer geld voor universiteiten aangezien de overheid zijn beloften uit 2009 niet zou zijn nagekomen. alle studenten van Nigeria hebben dus al 5 maanden geen onderwijs meer. De minister van onderwijs heeft een ‘resume-or-be-sacked-directive’ uitgevaardigd voor de docenten, dus als je niet aan de slag gaat word je ontslagen.
Natuurlijk wist ik dat Nigeria niet het meest betrouwbare land is, maar wat me verbaast is de uitgestrektheid van de onbetrouwbaarheid en de corruptie. Het is niet voor niets dat Nigeria in de statistieken als een van de meest corrupte landen ter wereld terugkomt, tussen landen zoals Noord-Korea en Afghanistan. Als ik door Jos gereden word, weten chauffeurs altijd feilloos te vertellen, ‘daar woont die-en-die, de gouverneur van daar-en-daar, die heeft miljoenen achterovergedrukt, hij woont niet eens in dit huis, maar hij betaalt wel de bewakers uit de staatsbegroting’ of iets dergelijks. Terwijl er miljoenen mensen onder de armoedegrens leven.

Nigeria is namelijk in principe helemaal niet een arm land. Mijn atlas (bedankt familie Gunnink) omschrijft het als volgt: ‘It is certainly a paradox that a country, which is richly endowed with various physical and human resources, is afflicted by poverty (….).’ In de krant stond het nog iets sterker, één of andere voormalig minister: ‘… there is no country in the world that has been so vast in practicing what I considered as a self-destruction endeavor like Nigeria’. Het land heeft veel olie, houtskool, IJzer, columbiet (geen idee waar dat voor dient, maar ze hebben het wel), goud, marmer, en een fantastisch klimaat waar alles in groeit. Hoe komt het toch dat Nigeria toch een derdewereld land is?

Deze week liet een arts mij zijn in aanbouw zijnde huis zien. Hij is al 3 jaar bezig, en hopelijk is het over een half jaar af. Nu is het zo dat aannemers in Nederland al niet zo’n goede naam hebben, maar als je in Nigeria een huis bouwt, moet je ALLES in de gaten houden. Je aannemer slaat je bijvoorbeeld aan voor 50 tegels terwijl hij er maar 10 gebruikt. Of voor 5 werknemers terwijl er maar 3 gewerkt hebben. Het is zelfs zo erg dat de aannemers er met al het bouwmateriaal vandoor kunnen gaan, tot de zakken cement aan toe. ALLES kan worden gestolen. Het bouwen gaat natuurlijk veeeel trager dan dat het zou hoeven. En je kunt nergens klagen, bij politie, politiek of rechtbank. Je staat er alleen voor.

Nee, dan de Nigeriaanse politie. Als er een file is, zetten ze gewoon de sirene aan en rijden tegen het tegemoetkomende verkeer in. En zogenaamd voor de veiligheid zijn overal wegblokkades. Normaliter bietsen ze al van alles maar met de feestdagen in het verschiet proberen ze nog wat extra geld van mensen afhandig te maken.

Het is één ding om te weten dat een land niet betrouwbaar is maar het is iets anders als het echt tot je doordringt: nou was het zo dat ik het in het ziekenhuis het wel naar mijn zin had, maar de werkdagen zijn hier gauw om en dan moet ik een beetje mijzelf vermaken. En na een paar weken werd dat vermoeiend en ik vroeg de mensen bij wie ik in huis woon, Comfort en Stephen, hoe ik wat meer aan mijn verblijf kon toevoegen. Dat leek hun lastig. Als je bijvoorbeeld ’s avonds de stad in gaat, weet je nooit wat er gebeurt. Je kunt beroofd worden, of je kunt op de weg een dronkaard tegenkomen die je een aanrijding bezorgt (ook al hebben ze daar hier niet per se alcohol voor nodig), en dan wil je misschien bellen maar dan zou het mobiele netwerk het niet kunnen doen. Het komt er op neer dat je dat gewoon niet weet, wat er gebeurt. Op dat moment begon het me iets meer te dagen wat het betekent om in een onveilig land te wonen.

Is het altijd zo geweest? Volgens Comfort en Stephen niet. 30-40 jaar geleden kon je veel meer doen in Jos: mensen gingen ’s avonds laat bij elkaar op bezoek, ze gingen naar de film of ze gingen wandelen in de natuur. Dat is allemaal voorbij vanwege het geweld en de cultuur die steeds meer om bezit is gaan draaien.

Het gekke is, dat in Nigeria geloof ook overal is, met name Islam en Christendom. Omdat er niet zoiets is als een scheiding tussen werk en privé is het ook perfect acceptabel om het over je geloof te hebben op je werk. Zo hebben we al van de kindercardioloog een preek gehad over dat we onze naaste moeten liefhebben als onszelf en als er dus een labuitslag niet voldoende snel komt, dat je deze dan zelf moet gaan ophalen. Andersom hoor je in de kerk een donderpreek over dat de artsen in JUTH eens wat beter hun best moeten doen want hoe kan het dat de kwaliteit omlaag gaat en er zoveel Christelijke artsen werken? En onderweg naar het ziekenhuis zie je overal uitingen van geloof, zoals bakstenenfabrikant ‘wonderful God’, of taxibedrijf Shalom. De mensen zelf dragen ook de namen van geloof, de klassieke zoals David en John maar ik ben ook een meisje tegengekomen dat Dothan heette – dat is een heuvel uit het oude testament. Kijk zo kan het ook. Gelukkig ben ik nog niemand tegengekomen die Golgotha heet. En Nigerianen hebben een heel degelijk gezinsleven, alle arts-assistenten zijn getrouwd en hebben meerdere kinderen. Sterker nog, iedere Nigeriaan zit bijna iedere zaterdag op een bruiloft – als je ook maar enige binding hebt met de trouwers dan ben je uitgenodigd. En hoe zo’n bruiloft gaat, afijn dat is weer een verhaal apart. Met andere woorden, de samenleving hier heeft ook hele degelijke Christelijke trekken.

Maar als je dan bij de aids-preventie kliniek meeloopt, kom je erachter dat de Nigerianen – oud of jong, man of vrouw, gelovig of niet – er allemaal aardig wat seksuele partners op na houden… Niet dat de kerk haar ogen daarvoor sluit want ieder stel dat gaat trouwen moet verplicht van de kerk een HIV-test ondergaan (!). Dit omdat er nogal wat huwelijken op de klippen zijn gelopen toen een van de echtelieden erachter kwam wat de ander had uitgespookt.

Deze schijnbare tegenstrijdigheid tussen de onbetrouwbare samenleving en de prominente plek van de kerk is meer mensen opgevallen. De kerk van Nigeria is omschreven als ‘a few miles wide but only a few inches deep’. Gelukkig sluit de kerk haar ogen er niet voor. Iedere preek gaat over ‘transformation’. En er zijn gelukkig heel veel mensen die het wel goed bedoelen. Comfort bijvoorbeeld, die een paar jaar terug een klein ziekenhuis heeft gerund. Zij moest onder andere zorgen dat er geld binnenkwam, maar om geld los te peuteren moest er eerst een deel naar ambtenaar A, dan naar ambtenaar B, kortom alle mensen die er ook maar enigszins mee te maken hadden, om uiteindelijk het restant van het geld te krijgen. Omdat zij het niet eens was met de gang van zaken en deze steekpenningen niet wilde betalen kreeg ze geen geld voor het ziekenhuis. Daardoor werd het ziekenhuis deels gefinancierd door het verkopen van anzichtkaarten… en van een filantroop kregen ze een aansluiting op het elektriciteitsnet. Dus uiteindelijk kwam het wel goed.

En alle artsen in het ziekenhuis, mijn respect voor hen groeit wel. Hoe houd je het vol om arts te zijn waar je testen nooit op tijd terugkomen? En hoe blijf je zelf overeind als je niet mee getrokken wilt worden in de corruptie? Een van de artsen zei dat het lastig was om je menselijkheid te houden als arts als zoveel levens tussen je vingers doorglippen om knullige redenen… Hopelijk vindt die transformatie waar ze het in de preken over hebben nog eens plaats. Nigeria is namelijk net zoals zijn voetbalelftal: schitterende acties, maar te veel onnodig balverlies…
Het moet natuurlijk ook wel gezegd worden dat Nigerianen enorm gastvrij zijn, open en vrolijk.

Ok nog een ding: Het meest Nigeriaanse wat ik gezien heb: we reden op een drukke 4 baanssnelweg. Op een bepaald punt op de weg waren er heel veel mensen en kinderen die overstaken, met gevaar voor eigen leven. Met 10 meter verderop: een schitterende loopbrug.

Afijn, nog 3 weekjes te gaan, ik heb ook wel weer zin om naar Nederland te gaan. De cultuurschok is misschien toch wel wat groot. En verder heb ik ook niet veel te melden, dit was ook wel genoeg dacht ik zo. O ja, we zitten onderhand op de 7e kakkerlak, die viel dood uit de lucht vanuit het niets. En kakkerlak 6 is verdwenen voordat ik hem kon afmaken. We zullen zien. Sai an juma!